Data publikacji: 2017-03-09
Oryginalny tytuł wiadomości prasowej: Komornicy podatnikami VAT – czy to koniec orzeczniczej sagi?
Kategoria: BIZNES, Prawo
6 marca 2017 r. NSA podjął uchwałę rozstrzygającą wątpliwości odnośnie tego, czy komornik sądowy jest podatnikiem VAT. Twierdząca odpowiedź na to pytanie oznacza, że organy egzekucyjne zobowiązanie są do zapłaty tego podatku.
6 marca 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę rozstrzygającą często ostatnio dyskutowane wątpliwości odnośnie tego, czy komornik sądowy jest podatnikiem VAT. Twierdząca odpowiedź na to pytanie, zawarta w uchwale wydanej w sprawie o sygnaturze akt I FPS 8/16, oznacza, że organy egzekucyjne zobowiązanie są do zapłaty tego podatku.
Uzasadniając powoływane orzeczenie wskazano, że status komornika sądowego nie jest jednoznaczny, jednak najbliższy w swojej formie osobom prowadzącym działalność gospodarczą w ramach tzw. wolnych zawodów. Za uznaniem komorników za przedsiębiorców przemawia zwłaszcza sposób i wysokość opłacanych przez nich składek na ubezpieczenia społeczne, możliwość wybrania 19% stawki podatku PIT, czy wysokość opłacanych podatków od nieruchomości. W uchwale odniesiono się także do wydanych w tym przedmiocie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zdaniem NSA, komornicy są samodzielni finansowo, działają na własny rachunek i w celu zarobkowym, zatrudniają pracowników oraz nie otrzymują wynagrodzenia z budżetu państwa. Wszystko to przemawia za tym, że nie mogą być uznani za organy władzy publicznej, które to zwolnione są z obowiązku zapłaty podatku VAT.
Wydana uchwała NSA zgodna jest z dotychczasowym stanowiskiem Ministra Finansów. Do czerwca 2015 r. czynności komorników nie były opodatkowane podatkiem VAT. Organy stosowały wykładnię prawa przedstawioną przez Ministra Finansów w interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 r. Problemy komorników rozpoczęły się, gdy w dniu 9 czerwca 2015 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną (PT1.050.1.2015.LJU.19), w której uznał wykonywane przez komorników sądowych czynności za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
KIM JEST KOMORNIK SĄDOWY?
Status komornika sądowego w Polsce jest złożony. Z jednej bowiem strony, zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji, komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, wykonującym powierzone mu przez państwo czynności, w szczególności egzekucyjne. Z drugiej strony jednak wszelkie czynności komornik wykonuje na własny rachunek i stosuje się wobec niego przepisy o podatku dochodowym, ubezpieczeniach społecznych oraz zdrowotnych, dotyczące osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Komornik pokrywa koszty swojego działania z uzyskiwanych opłat egzekucyjnych, a nadwyżka tych opłat ponad koszty jest jego dochodem. Mimo zachowania publicznoprawnego charakteru zawód komornika wykazuje pewne cechy typowe dla innych wolnych zawodów prawniczych. Czy jednak cechy te są wystarczające do uznania komornika za podatnika VAT?
INTERPRETACJA OGÓLNA Z 9 CZERWCA 2015 R.
We wspomnianej wyżej interpretacji ogólnej z dnia 9 czerwca 2015 r. Minister Finansów uznał wykonywane przez komorników sądowych czynności, w szczególności egzekucyjne, za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W uzasadnieniu interpretacji odniesiono się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz treści unijnych dyrektyw poświęconych zagadnieniu podatku od towarów i usług.
Komornicy nie zgadzając się z taką wykładnią powszechnie występowali o interpretacje indywidualne, które następnie skarżyli do sądów administracyjnych. Orzecznictwo w tym zakresie było niejednolite. Wojewódzkie Sądy Administracyjne w Poznaniu (m.in. w wyroku z 14 czerwca 2016 r. w sprawie I SA/Po 309/16) i Łodzi (m.in. w wyroku z 6 lipca 2016 r. w sprawie I SA/Łd 338/16) orzekły na korzyść komorników. Sędziowie podkreślali wówczas, że status komorników, jako organów władzy publicznej, został ukształtowany przepisami ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a wykonywane przez nich czynności należy uznać za niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Organy te są podporządkowane jurysdykcyjnie i organizacyjnie, podlegają ścisłemu nadzorowi, są wyposażone we władztwo oraz działają w oparciu o prawo publiczne, a nie prywatne. Jednocześnie nie wykonują wolnego zawodu, nie mają statusu przedsiębiorcy, natomiast działają w imieniu państwa i pobierają opłaty stanowiące świadczenia publicznoprawne. Ponadto WSA orzekł, że za wyłączeniem komornika z systemu VAT przemawia okoliczność, że za jego działania odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi również Skarb Państwa. Orzeczenia te były przez Ministra Finansów zaskarżone do NSA, który w rezultacie wydał powoływaną na wstępie uchwałę.
TO JESZCZE NIE KONIEC
W świetle orzeczenia NSA stało się jasne, że komornicy obowiązani są do zapłaty VAT. O tym jednak, kto faktycznie zostanie obciążony kosztami tego podatku, rozstrzygnie Sąd Najwyższy. W uchwale składu 3 sędziów z 7 lipca 2016 r. w sprawie III CZP 34/16 orzekł on już, iż komornik nie może podwyższyć opłat egzekucyjnych o VAT. Uzasadniając powyższą uchwałę wskazano, że podatek ten komornicy powinni obliczać metodą „w stu”, według której podstawą opodatkowania jest wysokość opłaty pomniejszona o 23 proc. VAT. Sąd wziął pod uwagę, że takie rozstrzygnięcie nie jest korzystne dla komorników, stwierdził jednak, że rozwiązanie przeciwne (przyjęcie za podstawę opodatkowania stawki ustawowej) będzie z kolei niekorzystne dla dłużników. Komornicy zaś nie mogą przerzucać obciążeń podatkowych na dłużników i przekraczać maksymalnej stawki opłat. Wskutek jednak kolejnych pytań prawnych sądów powszechnych, sąd, w poszerzonym składzie wyda w najbliższym czasie kolejną, powszechnie wiążącą uchwałę (sygnatura akt III CZP 97/16). Przesądzi w niej, czy opłaty egzekucyjne zawierają już w sobie VAT, czy też podatek ten powinien zostać do opłaty doliczony. W tym ostatnim przypadku, ostatecznie koszt podatku, zostałby przeniesiony faktycznie na dłużników i wierzycieli.
Rozbieżności dotyczące VAT przeciąć miała nowa ustawa o komornikach sądowych. Prace nad nią trwają w Ministerstwie Sprawiedliwości. W opinii twórców ma ona jednoznacznie przesądzić, że komornicy nie będą podatnikami VAT. Odmienne stanowisko, już w oparciu o zgłoszony projekt ustawy, zgłosiło jednak Ministerstwo Finansów. W przypadku wejścia w życie nowej ustawy oznaczać to będzie więc kolejne wątpliwości i rozbieżności w orzecznictwie.
Autorzy:
Jan Prasałek – Legal expert B2C Credit Management Division, RK LEGAL
Sylwia Szerenos – Associate, B2B Credit Management Department, RK LEGAL
źródło: Biuro Prasowe
Załączniki:
Hashtagi: #BIZNES #Prawo
